مواد مخدر، محرک و الکل رتبه نخست عوامل مسمومیت منجر به مرگ در ایران
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو با بیان این‌که مسمومیت‌های ناشی از مواد مخدر، محرک و الکل رتبه نخست مرگ ناشی از مسمومیت در ایران را دارد، گفت:
رتبه دوم مرگ‌و‌میر ناشی از مسمومیت نیز در اختیار مرگ ناشی از سموم کشاورزی از قبیل قرص برنج، سموم دفع آفات نباتی، جونده‌کش‌ها، سیانور است.
دکتر زهرا جهانگرد افزود: بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور در سال ۱۴۰۱ حدود ۹ هزار و ۵۰۰ نفر از ایرانیان بر اثر انواع مسمومیت‌ها فوت کرده‌اند. بیشترین مسمومیتی که در سال‌های اخیر منجر به فوت شده مسمومیت ناشی از مواد مخدر، محرک و الکل بوده است، به این ترتیب که در سال ۱۴۰۱، ۶۰ درصد و در شش ماه اول سال ۱۴۰۲، ۶۲ درصد از مرگ‌و‌میرهای ناشی از مسمومیت به‌دلیل استعمال مواد و عوارض ناشی از سوءمصرف و اعتیاد به مواد مخدر یا مواد محرک اتفاق افتاده است.
اصلی‌ترین مسمومیت با مواد مخدر و محرک که به بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور در سال ۱۴۰۱ مراجعه‌کرده‌اند با اختلاف زیاد در داروی متادون ۳۸.۶ درصد، تریاک۲۱.۸ و ترامادول۱۹.۴ مشاهده شده است و بعد از آن مسمومیت با شیشه۶.۱ درصد، حشیش۵.۸درصد، مورفین۵.۶درصد و هروئین۲.۷درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.
همچنین هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا و استفاده وسیع مردم از الکل به‌عنوان ماده ضدعفونی‌کننده، مسمومیت‌های اتفاقی ناشی از مصرف خوراکی الکل و همچنین مسمومیت ناشی از مصرف خوراکی مشروبات الکلی دست‌ساز بسیار شایع شد.
مرگ با سموم کشاورزی در رتبه دوم
رتبه دوم عوامل مرگ‌و‌میر ناشی از مسمومیت را در اختیار سموم و آفت‌کش‌های کشاورزی است. رتبه بعدی مرگ‌و‌میر ناشی از مسمومیت به میزان ۱۸ درصد در سال ۱۴۰۱ و ۱۶ درصد در شش ماهه اول سال ۱۴۰۲، در اختیار انواع سموم از قبیل قرص برنج، سموم دفع آفات نباتی، جونده‌کش‌ها، سیانور و دیگر سموم بوده است.
فسفید آلومینیوم یا قرص برنج به میزان ۷۷ درصد در سال ۱۴۰۱ و ۷۸ درصد در شش ماهه اول سال ۱۴۰۲، از موارد مسمومیت ناشی از کل سموم یاد شده (قرص برنج، سموم دفع آفات نباتی، جونده‌کش‌ها، سیانور و دیگر سموم)، جلودار مسمومیت‌های منجر به مرگ ناشی از سموم محسوب می‌شود. همچنین قرص برنج به تنهایی عهده‌دار علت ۱۳ درصد از کل مرگ‌های ناشی از مسمومیت بوده است. از سال ۱۳۹۶ تعداد مرگ ناشی از این سم فسفید آلومینیوم یا همان قرص برنج روند صعودی داشته است.
تعداد مسمومیت‌های ناشی از قرص برنج مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور نیز همین روند صعودی را نشان می‌دهد، مسمومیت‌های ناشی از قرص برنج در سال ۱۳۹۶، یک درصد، در سال ۱۳۹۷، .۱.۴۴ درصد، در سال ۱۳۹۸، ۱.۲ درصد، در سال ۱۳۹۹، ۱ درصد، در سال ۱۴۰۰، ۱.۳ درصد و در سال ۱۴۰۱، ۵.۳ درصد و در نیمه نخست سال ۱۴۰۲، ۴ درصد از کل مسمومیت‌های مراجعه شده به بیمارستان‌ها را شامل می‌شود.
حتی یک مورد مسمومیت با قرص برنج هم نباید مشاهده شود چرا که توزیع و خرید و فروش این سم در سطح کشور ممنوع بوده و از سال ۱۳۸۵ هم واردات قرص برنج توسط وزارت جهاد کشاورزی ممنوع اعلام شده است. همچنین از سال ۱۳۹۰ قرص برنج از جانب ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، کالای ممنوعه به شمار می‌رود و خرید و فروش و استفاده آن مشمول مجازات است.
آلومینیوم فسفید یا همان قرص برنج از آفت‌کش‌های بسیار قوی و کاربردی است که برای از بین بردن حشرات غلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کشور ما استفاده از قرص‌های برنج در کشاورزی به دلیل کارآیی بالای این فرآورده برای از بین بردن آفات، قیمت ارزان، سهولت استفاده، نداشتن باقیمانده در محصول و در دسترس‌بودن با استقبال زیاد از سوی کشاورزان همراه بوده است ولی متأسفانه به‌دلیل عواملی مانند سمیت بالا و میزان کشندگی زیاد این ماده و سهولت دسترسی به این سم، در سالیان اخیر با آمار نسبتاً بالای مسمومیت‌های ناشی از این عامل در کشور به ویژه در برخی استان‌ها مانند تهران، گلستان، لرستان، اردبیل و سمنان مواجه بوده‌ایم.
در صورتی‌که فرد قرص برنج را بخورد دچار مسمومیت خواهد شد و در صورتی که سم از بدن وی خارج نشود مرگ در پی خواهد داشت. همچنین اسشتمام بوی قرص برنج که در داخل کیسه‌های حبوبات و برنج نگهداری می‌شود به‌علت تصعید گاز خطرناک فسفین در محیط نیز سبب مسمومیت و متعاقب آن مرگ می‌شود.
اگر گاز متصاعد شده از قرص یا گرد برنج به صورت اتفاقی استنشاق شد، به‌سرعت فرد را به هوای آزاد منتقل کرده و سعی کنیم بدن او را گرم نگه داریم و مطمئن شویم که به راحتی نفس می‌کشد، سپس فرد را به مراکز درمانی و اورژانس انتقال دهیم. و خود فرد نجات‌دهنده نیز به همراه ورود به محیط از ماسک و دستکش‌های حفاظتی استفاده کند.
اگر گرد یا پودر ناشی از قرص برنج با لباس تماس پیدا کرد، به سرعت اقدام به تعویض آن کنیم. لباس آلوده را نباید در مکان‌های بدون تهویه یا بسته و مکان‌های عمومی رها کرد. در صورتی‌که قرص برنج، تعمدی یا اتفاقی بلعیده شود، باید هرچه سریع تر فرد را به مراکز درمانی و اورژانس منتقل کرد.
کاهش مرگ در اثر مسمومیت دارویی
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت در ادامه با بیان این‌که براساس آمارهای دریافت شده از بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور حدود ۳۹ درصد از مراجعان مسمومیت به بیمارستان‌های سراسر کشور با دارو مسموم شده‌اند، اظهار کرد: می‌توان نتیجه گرفت مسمومیت دارویی در حال حاضر شایع‌ترین عامل مراجعه مسمومیت به بیمارستان‌ها است.
در گروه مسمومیت دارویی، آرامبخش‌ها در سال ۱۴۰۱ و شش ماه نخست سال ۱۴۰۲ به‌طور میانگین با ۳۷ درصد بیشترین درصد مسمومیت را شامل می‌شوند. داروهای مسکن غیر مخدر و سپس داروهای ضدافسردگی، آنتی سایکوتیک‌ها، دیکوکسین و داروهای قلبی، آنتی بیوتیک و آمفتامین و محرک‌های CNS در رتبه بعدی هستند.
مسمومیت با داروهای کورتون و کنتراسپتیوها شیوع کمتری دارند. بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، از سال ۱۳۹۶ تاکنون درصد مرگ ناشی از مسمومیت دارویی کاهش یافته است.
مرگ ناشی از مسمومیت دارویی در سال ۱۴۰۱، ۷.۳ درصد و در شش ماهه اول سال ۱۴۰۲، ۴.۵ درصد بوده که نشان‌دهنده این است خوشبختانه در مراجعه به بیمارستان بسیاری از افراد نجات پیدا کرده‌اند.
انتهای پیام
